ΠΟΥΡΝΑΡΙ

ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΟΤΙ

Το πουρνάρι προστατεύει το έδαφος από τη διάβρωση κι όταν το κόβουμε ή λόγω της βόσκησης, παραμένει θάμνος.
Σε αντίθετη περίπτωση, σε γόνιμα εδάφη, μπορεί να γίνει πλατύκομο, επιβλητικό δέντρο.

Το πουρνάρι οφείλει την επιστημονική ονομασία του «κοκκοφόρος», στους κόκκους ερυθρού χρώματος που σχηματίζουν οι προνύμφες ενός εντόμου (Kermes vermilio) μέσα στα φύλλα των νέων βλαστών. Οι νύμφες του συγκεκριμένου εντόμου χρησιμοποιούνται εδώ και χιλιετίες για την παρασκευή κόκκινης βαφής.

Μύθος & Ιστορία

Το πουρνάρι, όπως και τα άλλα είδη βαλανιδιάς ήταν δέντρα αφιερωμένα στον Δία. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι εντός τους ζούσε η Βάλανος, μια Αμαδρυάδα Νύμφη που πέθαινε μαζί με το δέντρο όταν το έκοβε κάποιος άνθρωπος ή το κεραυνοβολούσε η καταιγίδα.

Το μεγαλύτερο πουρνάρι της χώρας, βρίσκεται στο Λασίθι της Κρήτης και έχει διάμετρο κορμού μεγαλύτερη από τρία μέτρα. Από τους ντόπιους αποκαλείται «του Εγγλέζου ο πρίνος» επειδή κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής έζησαν κρυμμένοι στην κουφάλα του, για πάνω από ένα χρόνο, δύο Άγγλοι στρατιώτες μαζί με τον ασύρματό τους.

Χρήσεις & Ιδιότητες

Η μεγάλη σε βάρος, σκληρή και ιδιαίτερα ανθεκτική ξυλεία του πουρναριού, παραδοσιακά, μετατρέπεται σε στειλιάρια γεωργικών εργαλείων.

Τα φύλλα του αποτελούν περιζήτητη τροφή για τα κατσίκια, ενώ τα βαλανίδια του συχνά είναι τροφή για τους χοίρους, ήμερους και άγριους.

Ο φλοιός των νεαρών κλαδιών του, λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας του σε τανίνη, χρησιμοποιείται ακόμα ως ισχυρό στυπτικό φάρμακο.

Επίσης, θεωρείται ότι μπορεί να χρησιμεύσει σε περιπτώσεις που σχετίζονται με προβλήματα του εντέρου (οξείες διάρροιες ή αιμορροΐδες) ενώ έχει δοκιμαστεί και για την αντπυρετική, αφιδρωτική και διουρητική του δράση.

Γνωρίσματα

Πρόκειται για αειθαλές δέντρο ειδικά σε περιοχές με χαμηλή πίεση βόσκησης και σπάνιες πυρκαγιές. Επίσης φύεται ως θάμνος με μικρά, δερματώδη φύλλα, των οποίων οι παρυφές είναι οδοντωτές. Ο καρπός του είναι βελανίδι που ωριμάζει το φθινόπωρο του δεύτερου έτους από την καρποφορία και πέφτει στο έδαφος.

Βιότοπος

Το πουρνάρι είναι πολύ ανθεκτικό φυτό. Το βρίσκουμε σε φτωχά εδάφη, φυτρώνει σε μέρη που γίνεται βόσκηση, ενώ κατά περιπτώσεις αντέχει και στην πυρκαγιά. Στην ουσία, είναι είδος βαλανιδιάς που εξαπλώνεται σε ολόκληρη τη χώρα, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1.000 μέτρα υψόμετρο. Σε θαμνώδη μορφή το συναντάμε σε πολλές περιοχές να σχηματίζει πυκνούς, συχνά αδιαπέραστους λόγγους, τους οποίους στη λαϊκή γλώσσα τους λένε «πουρναρότοπους».